به گزارش حافظ نیوز، کارشناسان حوزه منابع طبیعی هشدار می‌دهند که کم‌آبی در ایران دیگر صرفاً یک چالش زیست‌ محیطی نیست، بلکه به مسئله‌ ای راهبردی تبدیل شده که امنیت اجتماعی، اقتصادی و حتی هویت ملی کشور را تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد.

بحران آب در ایران؛ تهدیدی برای آینده شهرها و هویت ملی

به باور دکتر سید محمدجعفر ناظم‌ السادات، استاد دانشگاه شیراز و رئیس مرکز پژوهش‌ های علوم جوی و اقیانوسی، ریشه اصلی بحران در نبود نگاه کلان و آینده‌ گر در سطوح تصمیم‌ گیری کشور است. او معتقد است که برخلاف بسیاری از کشورها که آب را محور سیاست‌  گذاری قرار داده‌اند، در ایران طی دهه‌ های اخیر هیچ‌گاه بحران آب به‌عنوان اولویت ملی مطرح نشده است.

آب؛ بیش از یک منبع طبیعی

تمدن‌ های بشری همواره در کنار رودخانه‌ ها و منابع آبی شکل گرفته‌اند. ایران نیز استثنا نبوده است. با این حال، کاهش بی‌ سابقه منابع آب زیرزمینی، فرونشست زمین و خشک‌ شدن تالاب‌ها نشان می‌دهد که اگر این روند ادامه یابد، نه تنها کشاورزی و اقتصاد کشور ضربه می‌بیند، بلکه انسجام اجتماعی و اخلاقی نیز متزلزل خواهد شد. به گفته ناظم‌ السادات: «وقتی آب از دست برود، همه چیز از دست رفته است؛ از هویت ملی گرفته تا امنیت سیاسی.»

ضعف در مدیریت و قانون‌گذاری

یکی از انتقادهای جدی این کارشناس، نبود بازنگری در قانون آب است که بیش از چهار دهه تغییر نکرده است. در حالی‌که در بسیاری از کشور ها مدیریت منابع به‌ صورت مشارکتی و با حضور نهادهای مردمی انجام می‌شود، در ایران تقریباً تمام اختیارات در دست دولت باقی مانده است. این ساختار متمرکز باعث شده که کشاورزان و مصرف‌کنندگان واقعی، هیچ نقشی در تصمیم‌ گیری نداشته باشند.

تجربه جهانی؛ راه‌هایی که ایران می‌تواند بیاموزد

نمونه‌های موفق در مدیریت منابع آبی در کشورهای استرالیا و ترکیه نشان می‌دهد که می‌توان با برنامه‌ ریزی علمی و محدودیت‌ های شفاف، منابع آب را پایدار نگه داشت. در استرالیا برداشت آب زیرزمینی وابسته به پیش‌بینی‌ های اقلیمی است و در سال‌ های کم‌ بارش، سهم کشاورزان به‌طور قانونی کاهش می‌یابد. در ترکیه نیز با ساخت سد های بزرگ در دهه‌های گذشته، این کشور توانسته بخش مهمی از نیاز های خود را تأمین کند.

نقش رسانه و جامعه مدنی

اگرچه رسانه‌ ها در آگاهی‌ بخشی به مردم نقش داشته‌اند، اما به گفته ناظم‌ السادات، تأثیر آن‌ها بر ساختار مدیریتی بسیار محدود بوده است. او تأکید می‌کند که تنها با شکل‌ گیری سازمان‌ های مردم‌ نهاد و مشارکت مستقیم کشاورزان در مدیریت آب می‌توان به تغییر واقعی امیدوار بود. در غیر این صورت، بحران به سطحی خواهد رسید که شهرهای بزرگ با تهدید خالی‌شدن جمعیت و گسترش آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو می‌شوند.

آینده‌ ای مبهم، اما قابل تغییر

کارشناسان بر این باورند که هنوز هم فرصت برای اصلاح وجود دارد. بازنگری در قانون آب، ایجاد ساختار های مشارکتی، و سپردن بخشی از مسئولیت‌ ها به مردم می‌تواند نقطه آغاز یک تحول باشد. اما تا زمانی که آب صرفاً به‌عنوان یک موضوع فنی و نه یک مسئله راهبردی در سطح ملی دیده شود، چشم‌انداز روشنی برای مدیریت بحران وجود نخواهد داشت.

انتهای خبر/